De zomer is bij uitstek een seizoen om naar uit te kijken – lange, zonnige dagen, die veelal buiten doorgebracht worden. Maar juist tegen dat zomerse leven ziet Elsbeth van der Moolen (60) ieder jaar weer op. ‘Zodra de temperaturen stijgen, weet ik dat de buren vaker buiten gaan zitten.’
Haar buren, die net als Van der Moolen een tussenwoning hebben, laten in de zomer graag de tuindeur openstaan. ‘Iemand die achter in de tuin staat, gaat dan een gesprek voeren met iemand in de keuken.’ De blinde hond van de buren, die reageert op geluid, begint daarop prompt te blaffen. ‘En zo versterken de geluiden elkaar.’
Van der Moolen is niet de enige die last heeft van het geluid van haar buren. De organisatie Buurtbemiddeling, die burengeschillen laagdrempelig probeert op te lossen, kreeg in 2021 21.000 meldingen, waarvan de helft over geluidsoverlast ging. Dat aantal was een record. Het hoogtepunt van de meldingen ligt in de zomer, laat een woordvoerder weten. Van buurtkinderen die zich met veel geluid vermaken in het zwembad tot tuinfeestjes die tot laat doorgaan: in de zomer zit je nog nét iets dichter op elkaar dan anders. En dat in een van de dichtbevolktste landen van de Europese Unie.
Overige geluidshinder
De pandemie heeft de situatie niet bepaald beter gemaakt. Door het vele thuiszitten merken mensen geluiden meer op en ervaren ze die als irritanter. Dat blijkt ook uit cijfers van de politie: terwijl meldingen van geluidsoverlast van evenementen en horeca logischerwijs daalden, nam het aantal mensen dat de politie belde voor overige geluidshinder de afgelopen jaren juist toe. In de vier grote steden verdubbelde het aantal sinds 2019 vrijwel, met als grote uitschieter Amsterdam: van 4332 meldingen in 2019 naar 11.237 meldingen in 2021.
Open voor interpretatie
Wie last heeft van zijn buren, kan bij de politie overigens niet altijd terecht. Op het gebied van wet- en regelgeving is er weinig vastgelegd over geluidsoverlast tussen personen, aldus Arthur Overweel, advocaat Huis en Wonen van advocatenkantoor BrandMR. ‘Het burgerlijk wetboek kent het hinderartikel als het om buren gaat. Daarin staat dat je elkaar niet op onrechtmatige wijze hinder mag toebrengen. Maar wat daaronder valt, is open voor interpretatie.’
Om die interpretatie in te dammen, werd in 1970 de Nederlandse Stichting Geluidshinder (NSG) opgericht. Maar 52 jaar later bestaat zowel de stichting als het gat in het wetboek nog steeds. ‘Voor allerlei soorten geluidsoverlast is iets vastgelegd: de bouw, de industrie, het verkeer. Behalve voor burengeluid’, vertelt NSG-directeur Erik Roelofsen.
Doordat er veel ruimte is voor interpretatie, ziet Roelofsen dat instanties er verschillend mee omspringen. ‘Dat verschilt zelfs tussen gemeenten. Nu brengen sommige gemeenten het onder bij het bouwbesluit, andere zoeken aansluiting bij wettelijke normen voor de industrie. Terwijl burengeluid lang voordat het aan die normen voldoet al hinderlijk kan zijn.’
Tips voor een goed gesprek
- Kies een moment waarop je de tijd hebt om rustig een gesprek te voeren en check altijd of het bij de ontvangende partij ook uitkomt. Dus niet snel voordat je de kinderen moet ophalen of een pakketje moet wegbrengen.
- Ga het gesprek met een open vizier in en draag niet te snel oplossingen aan. Als je ruimte laat voor de oplossing van een ander, zal die zich daar meer in erkend voelen.
- Geef specifiek aan waar je last van hebt. ‘Geluiden’ is niet voldoende: dan weten je buren niet waar ze op moeten letten.
Een soort mediator
Er is nog een belangrijk verschil tussen geluidsoverlast van buren en van andere sectoren dat de oplossing lastig maakt. ‘Een bouwbedrijf dat je wakker houdt gaat na verloop van tijd weer weg en is bovendien een stuk makkelijker aan te spreken’, zegt Overweel. ‘Met buren ligt dat anders: het contact is langdurig, je woont naast elkaar en moet met elkaar door kunnen. Dat maakt dat ik als advocaat vaak optreed als een soort mediator, want bij dit soort zaken gaat het er niet om dat één persoon wint.’
Want het mag dan voor de hand liggen als eerste stap naar een oplossing een gesprek met je buren aan te knopen, want Wendy Rademakers, buurtbemiddelaar van de gemeente Dronten, ziet dat het daar soms al misgaat. ‘Mensen laten het vaak gaan, totdat de maat echt vol is. Vervolgens gaan ze met al hun opgekropte emotie naar de buurman om te zeggen dat hij zachter moet doen. Op die manier escaleren dingen snel. Want veel buren willen best meedenken; die hebben niet eens door dat ze overlast veroorzaken.’
Roelofsen van de NSG herkent dat. ‘Mensen denken soms dat ze juist wél rekening houden met hun buren, bijvoorbeeld door op sokken te lopen in plaats van op schoenen. Het pakt dan alleen verkeerd uit, want juist die extra zool geeft demping. Als jij op sokken loopt, is dat veel beter hoorbaar voor je onderburen.’
Hij merkt nog een andere reden op waarom niet iedereen in gesprek gaat met de buren. ‘Vroeger was men veel socialer dan tegenwoordig, tegenwoordig heb je minder vanzelfsprekend contact met de mensen die om je heen wonen. Dan is het ook lastiger elkaar ergens op aan te spreken.’
Schreeuwende vader
Ook Anna* (32) vond het lastig haar buren aan te spreken. ‘Je bemoeit je toch met de leefomgeving van iemand anders. Ik woon in Amsterdam, je zit dicht op elkaar, dus je weet dat je elkaar hoort.’ En dus deed ze maandenlang niets als de vader van het buurgezin verbaal tekeerging tegen zijn twee dochters, waarop die steevast in huilen uitbarstten. Totdat ze merkte dat ze lichamelijke klachten kreeg van de stress die het haar gaf. ‘Het gebeurt vooral ’s ochtends vroeg. Ik werd vaak wakker met hartkloppingen en sliep er op den duur ook slecht van.’
Ze besloot haar buren te appen. ‘Ik vond het te confronterend om zomaar bij ze op de stoep te gaan staan.’ Hoewel het daarna even beter werd, gaat het schreeuwen inmiddels weer door. ‘Ze wonen op zestig vierkante meter met z’n vieren, ik snap dat dat stressvol is.’ Ze beraadt zich nu op een volgende stap: hoe spreek je je buren opnieuw aan? En wat als dat niet lukt? ‘Ik word moedeloos van de situatie, want ik wil de band niet verpesten. Maar ik denk er weleens over na om te verhuizen, zo hoog zit het me inmiddels.’
Buurtbemiddeling
Voor mensen die er zelf niet uit komen met de buren, bestaat sinds 25 jaar Buurtbemiddeling, een initiatief van het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid, dat inmiddels in 300 gemeenten actief is. Wie zich aanmeldt bij de organisatie of doorverwezen wordt door de politie, krijgt iemand van buurtbemiddeling op de koffie om de ene kant van het verhaal te horen. Die gaat vervolgens onaangekondigd bij de buren langs om ook naar hun kant van het verhaal te luisteren. ‘We merken dat mensen op die manier makkelijker hun verhaal doen’, vertelt Wendy Rademakers van MDF Buurtbemiddeling Dronten. Willen beide buren samen met een bemiddelaar het gesprek aangaan, dan wordt er op neutraal terrein afgesproken.
Wat Rademakers, inmiddels negen jaar werkzaam als buurtbemiddelaar, opvalt is dat ruzies over geluidsoverlast meestal niet alleen over het geluid gaan. ‘Er ligt vaak van alles onder. Als je die ui tijdens een gesprek afpelt, ontstaat er vaak wederzijds begrip.’ Als voorbeeld noemt ze een zaak van een man die klaagde over het geluid dat de buurjongen maakte met zijn scooter. ‘Toen ze eenmaal samen aan tafel zaten, bleek dat de man de buurjongen vooral miste. Hij kwam vroeger altijd voor een drankje langs, maar ineens was hij daarmee gestopt. En dus kwam de ergernis van de scooter extra hard binnen bij deze oudere man.’
Gamenachten
Aan de mensen van Buurtbemiddeling dus de taak uit te vinden wat er precies achter zo’n klacht schuilgaat. Iets wat vaak naar voren komt, is het verschil in dagritmes. ‘Iemand die ’s nachts werkt en ’s ochtends de kinderen van de buren op de trampoline hoort gillen, zal daar meer last van hebben dan iemand die achter z’n laptop aan het werk is.’ Momenteel werkt ze aan een casus van een jongen die gamenachten in zijn huis organiseert terwijl hij naast een jong gezin woont.
Hazes op volle kracht
De kunst daarbij is om bij beide partijen door te vragen, waarom ze ergens zoveel last van hebben en wat dat met ze doet. ‘En daarbij goed naar elkaar te luisteren. Veel mensen vullen al in hoe de ander moet veranderen, waardoor er geen ruimte meer is voor de buren om een andere oplossing aan te dragen.’ Het is vaak een mooie bijkomstigheid van de gesprekken: begrip kweken voor elkaars situatie. ‘Als iedereen een beetje water bij de wijn doet en je weet dat de buren er ook op letten, is daar al vaak veel mee opgelost.’ Zo herinnert ze zich een casus van een man die na zijn werk ontlaadde door tien minuten André Hazes op volle kracht uit de geluidsinstallatie te laten knallen. ‘Zijn buren werden helemaal gek iedere dag, maar na de uitleg waarom hij dat doet is nu de afspraak gemaakt dat hij twee liedjes vol aanzet en het dan klaar is. Een mooie oplossing waar iedereen mee kan leven.’
Top drie geluidsoverlast
- Luidruchtig spelende kinderen
- Muziek die te hard staat
- Lawaai door een verbouwing
Bron: buurtbemiddeling
Logboek van de overlast
Maar zo vredelievend als die oplossing eindigt het niet voor iedereen. Want hoewel Buurtbemiddeling naar eigen zeggen 70 procent van de zaken succesvol afrondt, betekent dat dat nog altijd een groot aantal zaken onopgelost blijft. Bijvoorbeeld als een buur niet wil meewerken aan zo’n gesprek of het conflict al te ver geëscaleerd is.
Het vrijwillige karakter is ook de reden dat Van der Moolen met de schreeuwende buren en de blaffende hond er geen heil in ziet. ‘Ik heb al vaak geprobeerd een gesprek aan te knopen, maar het ontspoort inmiddels waar je bij staat. Het eerste jaar ging het contact best goed, totdat de buurvrouw aankondigde dat ze “soms wat luidruchtig konden zijn”. Ik dacht dat ze bedoelde dat ze van een feestje hielden, dus zei dat dat geen probleem was als ze hun partijtje zouden aankondigen. Maar dat was het dus niet.’
Inmiddels is het conflict zo uit de hand gelopen dat ze een logboek bijhoudt van de overlast die ze heeft. ‘Van de blaffende hond en schreeuwende buren tot een luide tv en de jacuzzi in de achtertuin: alles schrijf ik op.’ Het is een tip die ook advocaat Overweel vaak geeft aan zijn cliënten als ze bewijs moeten opbouwen. ‘Ik stond een oudere man bij die onder een stel muziekstudenten woonde. Om aan te tonen dat het zijn woongenot verpestte, liet ik hem precies opschrijven wanneer hij er last van had. Hij maakte er zelfs een paar geluidsopnames van, zodat men kon horen hoe hard het beneden klonk. Aan de hand van dat dossier is afgesproken op welke tijdstippen de studenten konden spelen.’
Maar zo’n logboek kan ook averechts werken. ‘Daardoor ga je je alleen maar meer op het geluid richten en gaat je woonplezier nog verder achteruit.’ Dat merkt ook Van der Moolen, die nota bene zelf lange tijd bij een woningbouwvereniging burenruzies over geluidsoverlast probeerde op te lossen. ‘Ik gaf altijd als tip zo’n logboek bij te houden, maar nu merk ik pas hoe zwaar dat is. Je bent echt de hele dag extra geconcentreerd op het geluid.’
Betere muurisolatie
Dossiers opbouwen gebeurt voornamelijk voor de volgende stap: een officiële melding bij een eventuele VvE (vereniging van eigenaars). Daaruit kan bijvoorbeeld naar voren komen dat de huiseigenaar het huis moet aanpassen, door een betere ondervloer of muurisolatie. Een VvE kan ook een boete opleggen, mits dat als straf in het huishoudelijk reglement staat opgenomen.
Natuurlijk is er ook nog de gang naar de rechter, maar advocaat Overweel probeert dat eigenlijk te voorkomen. ‘Er is wel jurisprudentie, maar het blijft sterk afhankelijk van je zaak of het zin heeft die voor een rechter uit te vechten. Je moet echt kunnen aantonen dat het geluid jou op onrechtmatige wijze hindert. Bovendien worden afspraken die je met elkaar maakt veel beter nagekomen dan regels die opgelegd worden.’
* Anna is om privacyredenen een gefingeerde naam. Haar echte gegevens zijn bekend bij de redactie.