Stel je voor, je hebt een leliekwekerij dicht bij een Natura-2000 gebied. Je zat daar al voordat het natuurgebied werd aangewezen als Natura-2000 gebied in het kader van de Habitatrichtlijn. Hoe zit het dan met de activiteiten die je al jaren uitvoert? Moet je daar alsnog een vergunning voor aanvragen? Je leest het in deze blog.
Terugwerkende kracht
Zoals bij elke wet, dus ook bij een verdrag, is het uitgangspunt dat die wet of dat verdrag geen terugwerkende kracht heeft. Daarom vond het Europees Hof van Justitie dat als een vergunningsprocedure al gestart was vóórdat de regels uit de Habitatrichtlijn van kracht werden, die activiteit niet hoeft te voldoen aan die nieuwe regels.
Als je dus als kwekerij voldeed aan de wettelijke normen voorafgaand aan de introductie van de zogenaamde natuurvergunning, dan had je geen vergunning nodig. Daarvoor was een aparte bepaling in de wet opgenomen: bestaand gebruik mocht worden voortgezet.
Geen bestaand gebruik
In 2009 had ik een procedure over zo’n leliekwekerij. Zij hadden een drainage, die in de loop der jaren omhooggekomen was, en die zij daarom wilden vernieuwen door hem weer dieper aan te leggen. De vraag was of dit gezien kon worden als bestaand gebruik. De Afdeling Bestuursrechtspraak Raad van State oordeelde dat er sprake was van een wezenlijke verandering, doordat de drainage dieper werd aangelegd dan de oude drainage. Daarnaast was het naastgelegen natuurgebied een hoogveengebied, dat juist heel erg nat moest blijven. Daardoor had de nieuwe drainage ook nog significante gevolgen voor dat gebied.
Dat zou niet het geval zijn als het nabijgelegen Natura-2000 gebied bijvoorbeeld een stuifduingebied was geweest, dat juist droog zou moeten blijven, en de drainage op gelijke hoogte was vernieuwd als de oude drainage. Dan zou er sprake zijn geweest van bestaand gebruik.
Vergunning tóch verplicht
In 2004 werd er door het Hof van Justitie in het ‘Kokkelvisserij-arrest’ duidelijkheid gegeven dat langdurig bestaand gebruik toch als een vergunningsplichtig project gold. Dit was het geval als op voorhand significante gevolgen niet zouden kunnen worden uitgesloten. EU-lidstaten mogen dus geen algemene vrijstelling hanteren voor bestaande activiteiten zonder beoordeling. Desondanks bleef de uitzonderingsbepaling voor bestaand gebruik in Nederland tot 2020 in de wet staan.
In datzelfde jaar werd de bepaling geschrapt. Projecten en andere handelingen die geen significante gevolgen voor Natura-2000 gebieden zouden hebben, waren niet langer vergunningsplichtig. Daaronder zou ook bestaand gebruik kunnen vallen, volgens de toenmalige minister.
Veel boeren vonden dat onbevredigend. Die wilden liever een vergunning. Er lag een wetsvoorstel om dat in te voeren, maar sinds 18 december 2024 is dat niet meer nodig. Die dag deed de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State de zogenaamde ‘Rendac en Amercentrale uitspraken’. Daarin stond dat er eigenlijk altijd een vergunning aangevraagd moet worden, omdat op voorhand significante gevolgen bijna nooit geheel kunnen worden uitgesloten. Dit geldt ook voor veranderingen in bestaande projecten. En soms kunnen ook langlopende vergunde projecten toch significante gevolgen gaan opleveren voor een Natura-2000 gebied.
Uitzondering bestaand project
Toch blijft er de uitzondering bestaan voor een bestaand project. Uit eerdere Europese rechtspraak blijkt dat er alleen sprake is van hetzelfde project als de aard of de voorwaarden waaronder het wordt uitgevoerd niet veranderen. In het arrest van 7 november 2018, stelt het Hof van Justitie dat een activiteit geen nieuwe beoordeling nodig heeft kijkend naar artikel 6, derde lid, van de Habitatrichtlijn. “Mits het daarbij gaat om één enkele handeling met een gemeenschappelijk doel, continuïteit en volledige overeenstemming, met name wat betreft de locatie en de voorwaarden waaronder de activiteit wordt uitgevoerd.”
En dat gebeurt niet snel. Ik geef je een voorbeeld.
Verouderde drainage bij een leliekwekerij moet vervangen worden. Op grond van bovenstaande uitspraak wordt dat gezien als een wijziging die op zichzelf significante gevolgen kan hebben. Vanwege de vervanging van de drainage moet er daarom een passende beoordeling worden gemaakt van het gehele bedrijf.
Conclusie
Heb je een bedrijf? Dan moet je bij elke wijziging binnen je bedrijf goed laten onderzoeken of je een zogenaamde Natura-2000 vergunning nodig hebt. Als alles binnen een project hetzelfde blijft én er geen gevolgen voor de natuur zijn, is een vergunning niet nodig.
Twijfel je? Neem contact op met BrandMR. Onze juristen helpen je graag verder.
Ik wil hulp Doe de online check
